sobota, 30 stycznia 2016

2015 - eskapistyczny Śląsk: Pszczyna



    Po frapującym okresie abstynencji podsumowanym rzeszowskim kawowym maratonem z teatralnym masochizmem i krwawieniem z nosa nadszedł czas czułych pożegnań z teiną i kofeiną i powitań z alkoholem w relacjach i społecznych, i turystycznych. To Artaud chyba pisał o tym, że jest turystą w kulturze. A ja, jeszcze upojony po kielecku, gdy zmierzałem pociągiem w poszukiwaniu innego Śląska, do pierwszej jego bramy w Pszczynie, czułem potrzebę uprawiać  turystykę po psychicznym Śląsku, po jego miejskich, kulturowych i alkoholowych obrzeżach i zakamarkach. Kwaśny posmak, który mi towarzyszył w drodze na nieznane mi tereny przypomniał pierwsze zdania zamieszczone w tym blogu, w internetowych odmętach kielczeskich, gdy na trzeźwo w pociągu wessałem biografię Bukowskiego. Nie wiem czemu Charles budzi we mnie takie kwaśnawe, kacowe skojarzenia, podczas gdy nieco podobny klimat z Topora czy Hrabala jest już słodkawy, czy w miły sposób wytrawny, jak francuskie tanie, ale dobre wina. Od razu jak mi się przypomniał Bukowski, to pomyślałem, że wezmę chociaż którąś z jego książek do ręki, ale okazało się, że są niewidoczne, zapewne przygniecione w drugiej warstwie na półce, gdyż z braku miejsca książki stoją u mnie w niektórych miejscach w zdublowanych rzędach. Wciąż trafiałem za to na książki Foucalt, którego zresztą zabrałem ze sobą na Śląsk, perwersyjne, zaiste. Ale od czego jest durny internet, jak nie od tego, by czerpiąc z niego wstawić jakiś akuratny cytat, jak na przykład ten: Szaleńcy i pijacy są ostatnimi świętymi na świecie, który nie ma nic wspólnego z tym, dlaczego z tym kwitnącym jeszcze kieleckim przepiciem pojechałem na południe, ale jest na czasie. Nie dotarłem wszędzie tam, gdzie chciałem, na przykład do Zabrza, gdzie stoją wciąż zamieszkałe prefabrykowane domy z żelaza (w których np. nie działają telefony komórkowe), ale dotarłem za to do Pszczyny. Bo czemu nie – nie byłem tam nigdy dotąd.
    To był mój pierwszy przystanek w tej eskapistycznej wyprawie, tak potrzebny dla przywrócenia równowagi i od razu, ledwo tam wysiadłem, zacząłem pożerać to miasteczko wielkimi kęsami. Jest przepyszne. 

[mapa miasta jest bardzo ważna, a orzeł jest bez korony]
[Psz czy Na? Chyba Psz, na pewno bardziej niż Na]
    Choć był pewien minus, by nie powiedzieć, że zbrodnia dla ducha, bowiem jedyne miejsce (przed południem), w którym mogłem się napić piwa to była pizzeria, w dodatku pod ziemią, gdzie zmuszony byłem oglądać jedynie kampowy wystrój tego przybytku, bez szans na badanie w darwinowskim stylu tego, w jaki sposób przebiega ewolucja humanoidów na tamtym terenie. 
[słyszałem jak szepta do mnie „Napij się wreszcie, to lepsze niż medytacja, to silniejsze niż agresja, to bardziej kojące niż modlitwa…”. No to się napiłem. Ja wiem, że on zawsze kłamie, ale robi to tak przekonująco, że wciąż w to wierzę]
    Tak czy inaczej Pszczyna wydaje się być bliska ideałowi, zachowuje małomiasteczkowy spokój, pozwala się zgubić przez krótką (zbyt krótką, niestety) chwilę w zawiłych uliczkach, odkrywa niejednorodne detale architektury i ludzkiej ingerencji w oblicze miasta, w wielu miejscach zatrzymuje i uwodzi, jak choćby przed tym opuszczonym domem:
 [diorama z ukrzyżowaniem, czyli fresk 3D]

[„Wenus”, kino, w którym się zakochałem, ale nie było czasu by miłość skonsumować]

sobota, 23 stycznia 2016

2015 - Mojżeszów, miasto, masochizm

    Sam nie wiem, dlaczego pojechałem do Rzeszowa, może magiczną przyciągającą moc miała sztuka wg Sacher-Masocha, na którą się wybrałem do tamtejszego teatru? A może to było zwykłe poczucie, że choć byłem w tym mieście wiele razy, nigdy nie zbłądziłem w nim dalej, niż wymagał tego pojedynczy cel z każdej osobnej wizyty? Byłem tam pierwszy raz na początku lat dziewięćdziesiątych jadąc na swój własny koncert, miejsca, czasu i innych szczegółów w ogóle nie pamiętam, niestety. To chyba były jeszcze czasy, że byłem generalnie trzeźwy. Ale to wtedy zobaczyłem po raz pierwszy ten pomnik, Wielki Srom, symboliki ogrom… Pominę też moje kilkukrotne służbowe wyjazdy, w czasie których nie udało mi się najzwyczajniej zobaczyć jak żyje miasto (otarłem się wtedy o Papierza – tak nietypowo nazywa się bowiem gość, który jest właścicielem pewnej sieci marketów budowlanych); pominę też niegdysiejszy wyjazd na koncert „Twoja stara zbiera crust” (skądinąd całkiem miło go wspominam), czy krótką bytność przejazdem w drodze do miasteczek Podkarpacia trzy lata temu - i tym sposobem okazuje się, że spędziłem tam w sumie wiele czasu niczego tak naprawdę tam nie widząc. Więc może poczułem ciśnienie by to nadrobić?
    Zresztą jest tam wiele innych detali i znaczeń, oczywiście każdy kojarzący nieco osobnik przytoczy przywoływany już przykład niesamowitego pomnika, ale na moją wyobraźnię bardziej już działa akurat ich lokalny przysmak – proziak. I tu się pojawia ból, bo w końcu go nie spróbowałem, a poprzez swoją nazwę nie potrafi mi do dziś wyjść z głowy. Podobnie jak alternatywna nazwa miasta – Mojżeszów i jego inna wersja językowa: Reisha (Rajsze).

    Jedynym błędem tej wycieczki było uparte trwanie w końcówce założonej kilka tygodni wcześniej alkoholowej abstynencji. Zrozumiałem już po czasie, jak bardzo to wpłynęło na moje szwendanie się po uliczkach i osiedlach, na moją percepcję  – nie pijąc nie rejestrowałem wielu kawałków miejskiej psychogeografii, która mogłaby opisać o wiele lepiej to, jak się mentalnie można tam odnaleźć. Skupiałem się w idiotyczny sposób na tym, by nie ulec pokusie wypicia piwa, dwóch, trzech, ćwiartki, wina, czegokolwiek, co pozwoliłoby mi się tak naprawdę odprężyć, zwiotczyć i zawiesić nieruchome spojrzenie na twarzach, architekturze czy przemieszczających się masach ludzkich. A tak? Piłem kawę za kawą, szukałem kolejnych miejsc, w których mogę się wysikać pędzony kofeinowym szaleństwem, co na wieczór doprowadziło do tego, że znajdując się już w teatrze, oddając z wielką ulgą mocz w tamtejszej ubikacji, zorientowałem się, że napierdala mi krew z nosa. Tuż przed spektaklem o masochizmie. Bo tak właśnie wyglądał mój pobyt tamże – masochizm, znęcanie się nad sobą z poczuciem, że staję się dzięki temu nie-piciu szczęśliwszy. No… więc nie bardzo. W międzyczasie B. sms-owo pyta jakie to wrażenie – „Czuję się prawie jak demiurg. Ale jeszcze bardziej wtedy, gdy nie piję wśród pijących.” –odpowiadam.  – „To tak jak ja po kilku tygodniach niepalenia” czytam w odpowiedzi. Tak, to unosi dosyć wysoko przez jakiś czas, aż do momentu, gdy człowiek czuje, że jest tylko zlepkiem minerałów i czuje, jak mocno ciągnie go do ziemi, sięga więc po jakiś środek, który mu to ułatwia.
    Sam spektakl „Wenus w futrze”, oparty na prozie Sacher-Masocha, bardzo akuratny, czyli idealnie połączył wizualność (scenografia, stroje, gołe cycki), energię dialogów, dobrze wykreowane podwójne oblicza bohaterów, no i tą misternie utkaną filozofię, wraz z tym co najbardziej zapadło mi w pamięć: „Trzeba wystrzegać się marzeń, bo mogą się spełnić”. A scena też nietypowo zagospodarowana – publiczność z trzech stron czyli widzę, jak reagują widzowie, którzy siedzą naprzeciw mnie, co w tym spektaklu było akurat nader ciekawe. 

[foto ze strony teatru]
    W sumie to nic nie napisałem o samym mieście. Jest tam na przykład rondo dla pieszych nad skrzyżowaniem, które pozwala unikać kolizji dwunożnych. Pierwszym celem do którego się skierowałem, była wegetariańska knajpka, która jak się okazało jest gdzieś w miejscu, które przyrównałbym do kieleckiego osiedla Pod Dalnią, czyli zupełnie nie wiem gdzie - trzeba minąć trzy galerie handlowe, dwa centra konferencyjne, cztery salony samochodowe, dwadzieścia bloków no i jest malutka knajpka, z dość ubogim, ale całkiem fajnym menu. Same blokowiska rzeszowskie nie wywoływały u mnie takiego lęku, jak krakowskie, warszawskie, łódzkie czy kieleckie, chyba dlatego, że jest dość mało śladów pozostawionych przez plemiona kibicowskie. Są za to osiedlowe kapliczki, mało brakło a bym klęknął przy jednej z nich…

     A potem napotkałem jeszcze mocne pytanie ze ściany jednej z kamienic ("Czy dobrze się modlicie moje dzieci") i wiszący na ogrodzeniu dość niepokojący baner, który w obecnych niespokojnych czasach kojarzy się raczej z dżihadem. 

    Tych wegetariańskich miejscówek jest więcej niż w Kielczech, bo u nas… ich w ogóle nie ma. Więc już całkiem przypadkowo trafiłem na bar „Vegus” i spotkało mnie ogromnie miłe zaskoczenie, żałowałem, że nażarłem się wcześniej makaronu gdzieś indziej, bo tam oferta była naprawdę szeroka i smaczna i nie byłem w stanie jej przekonsumować. Z tych nietypowych, egzotycznych znalezisk jest jeszcze rzeszowska wersja Wyspy Wielkanocnej z głowami miejskich satyrów. 

    Gdybym następnym razem pojechał do Mojżeszowa musiałby w tym wypadzie występować alkohol – tym razem nie szukałem bowiem miejsc, w których się go spożywa, a to ważne miejsca społecznie i obserwacyjnie, więc na długi czas zapamiętam ten wyjazd tylko jako połączenie kawy, jedzenia i masochizmu.